Imam Hüseyn (Seyid-üş Şühəda), Əli (ə.s) və Peyğəmbəri Əkrəmin qızı Hz. Fatimənin (ə.s) ikinci oğuludur. Hicrətin dördüncü ilində dünyaya gəldi. Böyük qardaşı İmam Həsən Müctəba (ə.s) şəhid olduqdan sonra Allahın əmri və qardaşının vəsiyyəti üzərinə imamət mövqesinə çatdı. [1] İmam Hüseyn (ə.s) on il imamət etdi. Təxminən altı ay xaricində bu müddətin bütünü Müaviyənin xilafəti zamanında ən çətin şərtlər, acı/ağrılı vəziyyətlər və ən ağır nəşr/təzyiqlər altında keçdi. Çünki birinci olaraq dini qanunlar cəmiyyətdə dəyərini itirmiş, hökumətin istəkləri, Allah və Rəsulunun istəklərinin yerini al/götürmüşdü. İkinci olaraq da Müaviyə və dostları bütün mümkün yollara baş vuraraq Əhli Beyti və Şiələri əzib, Əlinin (ə.s) adını yox etmək istəyirdilər. Ayrıca Müaviyə, oğulu Yezidin xilafət təməllərini atıb gücləndirirdi. Xalqın bir qisimi Yezidin heç bir şeyə bağlı olmadığından onun xilafətinə razı deyillər idi. Müaviyə də müxalifətlərin çoxalmasını önləmək üçün daha çox nəşr/təzyiqlərə müraciət edirdi. İmam Hüseyn (ə.s) istər istəməz bu qaranlıq günləri keçirir və Müaviyə tərəfindən edilən hər növ ruhi işgəncə və nəşr/təzyiqlərə dözürdü. Hicrətin altmışıncı ilində Müaviyə öldü və oğulu Yezid atasının yerində oturdu. [2] Beyət məclisi, Ərəblərin içərisində səltənət, imarət və sair əhəmiyyətli mövzularda bir genelekti. Cəmiyyət xüsusilə tanınmış kəslər bu mövzularda sultana yaxud əmrə beyət əli verirdilər. Beyətin ardından itaətsizlik etmək o qövmə ar və zillət sayılardı. Eyni zamanda imzaladığı şeydən qaçmaq qəti cinayət/günah olaraq bilinərdi. Hz. Peyğəmbərin sirəsində də bu, nəşr/təzyiq olmadan edilsə etibarlı qılınmışdır. Müaviyə həyatdaykən tanınmış kəslərdən Yezidə beyət al/götürmüşdü. Lakin İmam Hüseynə (ə.s) toxunmayıb, beyət təklifində ol/tapılmamışdı. Xüsusilə oğulu Yezidə vəsiyyət etdi ki [3] "Hüseyn b. Əli beyət etməzsə çox israr etmə və eləcə burax qalsın." Çünki Müaviyə məsələnin önünü və arxasını yaxşıca qəbul edə bilmişdi. Ancaq Yezid, qüruru və çəkinməməzliyi nəticəs(n)i atası ölüncə onun vəsiyyətini unudub, Mədinə qubernatoruna əmr verdi ki, İmam Hüseyndən mənim xilafətimə beyət etməsini istə, etməzsə başını Şama göndər. [4] Mədinə qubernatoru Yezidin istəyini İmam Hüseynə (ə.s) elanın tərəfindən İmam ondan bu mövzuda düşünməsi üçün vaxt al/götürdü və gecə ailəsini də al/götürərək Məkkəyə hərəkət edib İslamda rəsmi olaraq təhlükəsiz və zəmanətli yer/yeyər olaraq elan edilən Allahın Hərəminə (Məkkəyə) sığındı. Bu hadisə, hicrətin altmışıncı ilində Rəcəb ayının sonları və Şaban ayının əvvəllərində baş verdi. İmam Hüseyn (ə.s) təxminən dörd ay Məkkəyə sığınaraq yaşadı. Bu xəbər yavaş yavaş İslam ölkələrinə yayıldı. Bir tərəfdən Müaviyə dövründəki haqsızlıqlara razı olmayıb Yezidin xilafətinə qarşı çıxanlar İmam Hüseynin (ə.s) yanına gəlib kömək edəcəklərinə dair söz verirdilər. Bir tərəfdən də İraqdan xüsusilə Kufə şəhərindən aralıqsız məktub göndərib İmam Hüseynin (ə.s) İraqa gəlib Müsəlmanlara öndərlik edərək zülm və ədalətsizliyi yox etməsini israrla istəyirdilər. Əlbəttə bu vəziyyət Yezid üçün çox təhlükəli idi. İmam Hüseyn (ə.s) həcc mövsümünə qədər Məkkədə iqamət etdi. Müsəlmanlar İslam ölkələrindən qrup qrup həcc əməllərini etmək üçün Məkkəyə axın etdilər. Bu vaxt İmam Yezidin onu öldürtmək məqsədiylə hacı qılığında bir qrup məmur göndərdiyi xəbərini al/götürdü. Bunlar əməl əsnasında ehram altına gizlədikləri silahlarla İmam Hüseyni şəhid edəcəkdilər. [5] İmam Hüseyn (ə.s) həcc əməllərini yarıda kəsərək bir yığıncaqda qısa bir danışma etdi və İraqa hərəkət edəcəyini bildirdi. [6] Və bu danışmada şəhid olacağını da xatırlatdı. Müsəlmanlardan onun köməyinə qaçmalarını və bu hədəf yolunda qanlarını vermələrini istədi. Sabahısı gün də Əhli Beyti və dostlarını al/götürərək İraqa doğru hərəkət etdi. İmam Hüseyn (ə.s) beyət etməməyə qəti qərarlı idi. Bu yolda şəhid olacağını da yaxşı bilirdi. Ümumi fəsad, fikri inhitat və cəmiyyətin xüsusilə İraqlıların iradəsizliyiylə gücləndirilən Üməyyə oğullarının böyük və qorxunc döyüş gücünün onu yox edəcəyini bilirdi. Tanınmış kəslərdən bir qrup, İmamın yanına gəlib bu hərəkət və qıyamın təhlükəsini xatırlatdılar. Lakin o həzrət cavablarında belə buyurdu: "Mən beyət etməyəcəyəm. Zülm və fəsad hökumətinə boyun əyməyəcəyəm. Hara getsəm, harada olsam da məni öldürəcəklərini bilirəm. Məkkədən ayrılmamın səbəbi isə, mənim qanımın tökülməsiylə Kəbənin hörmətinin qırılmamasıdır. "[7]
İmam Hüseyn (ə.s) Kufə yoluna qoyuldu. Daha Kufəyə bir neçə gündəlik yol varkən Kufədə Yezidin qubernatoru tərəfindən, öz elçisinin və tanınmış gerçək dostlarından birinin şəhid olub qubernatorun əmri ilə ayaqlarına ip bağlanıb Kufə küçələrində gəzdirildiyini duy/eşitdi. [8] Kufə və bölgəsinin möhkəm nəzarətə alındığını və İmamla döyüşəcək mücəhhəz bir ordunun hazırlandığını eşidincə ölümdən başqa bir yol qalmadığını anladı. İşdə burada şəhid olmaq üçün qəti qərar aldığını açıqca ifadə etdi. Kufənin təxminən olaraq yetmiş kilometr yaxınlarında Kərbəla adındakı bir səhra/çöldə Yezidin ordusu onları mühasirəyə al/götürdü. Səkkiz gün burada qaldılar. Bu vaxt gündən günə mühasirə çevrəs(n)i daralır və davamlı düşmənin sayı çoxalırdı.İmam (ə.s) çox az səhabələriylə birlikdə otuz min adamdan ibarət olan/yaranan ordunun muhasirəsində qaldı. Və Kufəyə doğru hərəkətini davam etdirdi Bu bir neçə gün içində İmam Hüseyn (ə.s), ordusunun yerlərini nizamlayıb dostlarını təmizlik etməyə qərar aldı. Səhabələrinə səsləndi. Qısa bir danışmada belə buyurdu: "Bizim ölüm və şahidlikdən başqa bir yolumuz yoxdur. Mən beyətimi sizdən qaldırdım. Getmək istəyən, gecənin qaranlığından faydalanıb özünü bu təhlükəli meydandan qurtarsın. Çünki onlar bir tək məni öldürmək istəyirlər." Daha sonra işıqların söndürülməsinə əmr verdi. Maddi məqsədlər üçün İmam Hüseynə (ə.s) qaçışlanlar səhnəni tərk edib dağıldılar. Lakin haqq aşiqlərindən çox azı (40 adama yaxın yaranı) və Məni Haşimdən olan qohumları qaldılar. İmam Hüseyn (ə.s) yenə qalanları yığıb danışdı və belə buyurdu: "Sizdən hər kim istəsə gecənin qaranlığından faydalansın və özünü təhlükədən qurtarsın. Onlar bir tək məni istəyirlər." Lakin bu dəfə İmamın vəfalı dostları bir-bir qalxıb, müxtəlif bəyanlarla cavab verdilər ki, biz heç bir zaman sənin öndər olduğun haqq yolundan dönməyəcəyik. Sənin təmiz ətəyindən qopmayacağıq. Və əlimiz qılınc tutana, qan damarımızdan axana qədər döyüşüb, sənin hörmətini qoruyacağıq. [9] Məhərrəm ayının doqquzuncu gününün sonlarında son təklif (ya beyət ya döyüş) düşmən tərəfindən İmama çatdı. Həzrət o gecəni ibadət üçün vaxt al/götürüb sabahkı döyüşə hazırlandı. [10] Hicrətin 61. ili Məhərrəm ayının 10. günü İmam, bir ovuc dostlarıyla (cəmi doxsan adamdan az idi. Qırx adam əvvəldən yanında olanlar və otuzdan bir az çoxu döyüş günü və gecəsi düşmən ordusundan dönənlər, digərləri də İmamın Haşimi qohumları. Məsələn oğulları, qardaşları, qardaşı və bacısı oğulları və əmisi oğulları idi) saysız düşmən ordusu qarşısında saf çəkdilər və döyüş başladı. O gün səhərdən axşama qədər döyüş idilər. İmam Hüseyn (ə.s), Haşimi gəncləri və sair dostları son adama qədər şəhid oldular. (Şəhidlərin içində İmam Həsənin (ə.s) iki kiçik oğulu, İmam Hüseynin bir kiçik oğulu və daha qundaqda olan bir balasını da saymalıyıq.) [11] Döyüş bitdikdən sonra düşmən ordusu, İmamın (ə.s) hərəmini yağma etdilər və çadırları atəşə verərək şəhidlərin başını kəsib paltarlarını çıxardılar. Cəsədləri dəfn etmədən Əhli Beyt əsirlərini təşkil edən sığınacaqsız qızları və qadınları, şəhidlərin başlarıyla birlikdə Kufəyə doğru hərəkət etdirdilər. (Əsirlərin içində kişi olaraq İmam Hüseynin (ə.s) iyirmi iki yaşındakı oğulu dördüncü İmam Zeynəlabidin (ə.s) ağır xəstə olaraq, bir də onun oğulu beşinci İmam Məhəmməd b. Əli və İmam Həsənin (ə.s) oğulu Həsən-ül Müsenna da ol/tapılırdılar. Həsən-ül Müsenna döyüşdə ağır yaralı olaraq şəhidlərin içində qalmışdı. Lakin son anlarda diri olaraq ol/tapıldı. Düşmən komandirlərinin birinin ərəbiliçiliyiylə başı kəsilmədi və əsirlərlə birlikdə Kufəyə apardılar.) Kufədən də Dimeşkə, Yezidin yanına aparıldılar. Kərbəla vakıası, qadınların əsir alınıb şəhərlərdə gəzdirilməsi, (əsirlər içində olan) Hz. Əlinin (ə.s) qızı (Zeynəb) və dördüncü İmamın Kufə və Şamdakı yığıncaq yerlərində danışmaları Üməyyə oğullarını alçaq etdi və Müaviyənin illərcə etdiyi təbliğatı təsirsiz buraxdı. Hətta Yezid, Kərbəlada məmurları əliylə edilən bu işlərdən özünü təmizləməyə çalışdı. Kərbəla vakıası, təsiri keç olmaqla birlikdə Ümeyye oğullarını səltənətdən salmaqla birlikdə Şiənin kökləşməsində böyük bir amil idi. Göstərdiyi ən yaxın təsir müxtəlif qıyamlar və bunun yanında da on iki il davam edən qanlı döyüşlərdir. Belə ki, İmam Hüseynin (ə.s) qatillərindən heç biri intiqam pəncəsindən xilas ola bilmədi. Tarixin İmam Hüseyn (ə.s) və Yezidlə əlaqədar hissəs(n)i oxuyub o zamanın hakim sistemi üzərində araşdırma edən kimsə bilər ki İmamın bir yolu seçməkdən başqa bir variantı yox idi. O da şəhid olmaq idi. İslam dininin açıq-aşkar bir şəkildə əzilməsinə səbəb olan beyət, heç bir şərtdə İmam Hüseyn üçün mümkün deyildi. Çünki Yezid, İslam dininə və qanunlarına hörmət göstərməməklə kifayətlənməyib, İslamı əzməyə qorxusuzca təzahür edən bir adam idi. Lakin keçmişləri (atası), dinin qanunlarına din adına müxalif çıxır və zahirdə dinə hörmət göstərirdilər. Hətta xalqın inandığı Peyğəmbər (s. a. a) və sair dini şəxsiyyətlərə kömək edib, onların yanında ol/tapılmalarıyla fəxr edirdilər. İşdə buralardan, bəzi tarixçilərin İmam Həsən və İmam Hüseyn haqqında ortaya sürdükləri görüşlərin səhv olduğu işıqlığa qovuşmuş oldu. Bəziləri deyirlər ki İmam Həsən və İmam Hüseyn iki dəyişik təbiətə sahib idilər. İmam Həsən sülhsevər idi. Qırx min əsgəri olmasına baxmayaraq barışı qəbul etdi. Lakin İmam Hüseyn döyüşü seçdi. Necə ki qırx adam olmasına baxmayaraq Yezidlə döyüşə qalxdı.
Çünki görürük ki Yezidə beyət etməyi qəbul etməyən İmam Hüseyn (ə.s) on il qardaşı kimi Müaviyənin hökuməti dövründə yaşadı (Qardaşı da on il yaşamışdı) Amma heç bir zaman müxalif çıxmadı. Həqiqətən də İmam Həsən və İmam Hüseyn Müaviyə ilə döyüşsələr də öldürüləcəkdilər və bunların ölümü İslama heç bir faydası olmayacaqdı. Özünü doğru yolda göstərən, səhabə, vəhy yazıçıs(n)ı və möminlərin dayısı tanıdan və hər hiyləyə müraciət edən Müaviyənin siyasəti qarşısında təsir etməzdi. Qaldı ki əlindəki imkanları istifadə edib onları öz dostları vasitəsiylə öldürdüb özü yas tuta bilər və qanlarını al/götürmək istəyərdi. Necə ki üçüncü xəlifəyə də eyni rəftarı etmişdi.
